‘Als boer is het heel belangrijk dat je de marktsituatie kent!’

Dit interview komt uit Werelddelen (septembereditie 2020)

Dubbelinterview: Agrarisch ondernemen in crisistijd in Oeganda en Nederland

Naam: Immaculate Akullo (34)
Woont: In Oeganda
Werkt: Als bijenhouder en directeur

Naam: Eelco van Putten (43)
Woont: In Dirksland
Werkt: Als boer in een familiebedrijf

Kun je iets over jezelf vertellen?

Akullo: Ik ben Immaculate Akullo, getrouwd en bijenhouder van beroep. Daarnaast ben ik ook directeur van Archways Agrofarm, één van de grootste imkerijen in Oeganda. We handelen niet alleen in honing, maar ook in diverse honingproducten. Ook geven we training aan bijenhouders. Archways Agrofarm is partner van Woord en Daad in het Bee Diverse Matching Fund (BDMF).

Eelco: Ik ben getrouwd met Annegreet en samen hebben we 2 kinderen van 12 en 15 jaar. Ik werk in een familiebedrijf waar ik samen met mijn neef en mijn vrouw de vierde generatie van ben. Tien jaar geleden heb ik de taken van mijn vader overgenomen. Ons grootste en belangrijkste gewas is spruitjes. Die doen het het beste in deze grond en in het gematigde klimaat van Nederland. Maar wij verbouwen ook aardappels, uien en tarwe.

Kun je iets vertellen over de gevolgen van de coronacrisis voor je werk?

Akullo: Vanwege de coronacrisis is de vraag naar onze producten sterk afgenomen en hebben we te maken met een enorme omzetdaling. Hierdoor kunnen we de salarissen van medewerkers niet meer betalen. Ook hebben we te maken met een achteruitgang in de kwaliteit en de hoeveelheid honingproducten, zoals bijenwas, rauwe propolis en honingraten. Daarnaast zijn de prijzen voor apparatuur voor het verwerken van honing gestegen.

Eelco: In Nederland zijn ongeveer 1 miljoen ton frietaardappels over [ten tijde van het interview, JdK]. De oorzaak hiervan is de lockdown vanwege corona. Omdat hotels en uitgaansgelegenheden gesloten waren en alle festivals afgelast zijn, blijven boeren met hun frietaardappels zitten. Er is een enorme voorraad aan frietaardappels en de verwachting is dat de prijs nog zeker een jaar lang slecht zal zijn. De markt is ernstig verstoord. Van de aardappels die over zijn wordt veevoer gemaakt. De boer krijgt een kleine vergoeding van de overheid voor de geleden schade.

Welke invloed heeft de coronacrisis op de hele voedselketen?

Akullo: In Oeganda is de lockdown ingesteld [op het moment van het interview, JdK] en daarom ligt het transport van onze bijenproducten stil. De bodaboda’s (fietstaxi’s) zijn het belangrijkste vervoersmiddel in Oeganda. Op dit moment mogen de fietschauffeurs geen personen meenemen en kunnen de boeren niet met hun honing vervoerd worden. Daarom hebben ze hun honing opgeslagen tot de lockdown voorbij is. De belangrijkste handelsbeurs die altijd in juli wordt gehouden is uitgesteld vanwege het coronavirus. Helaas is het ook niet toegestaan om trainingen te geven aan bijenhouders, omdat we ons aan de overheidsmaatregelen moeten houden.

Eelco: Voedseltransport was gelukkig uitgezonderd van de lockdownmaatregelen. Maar de transportkosten waren wel gestegen. Er was een tijdje tekort aan containers voor transport over zee, omdat transport vanuit China stil lag. Daarom hadden wij hier geen containers om te vervoeren.
Daarnaast zorgen we extra goed voor onze medewerkers, om leveringszekerheid te kunnen waarborgen. En we letten er goed op dat we hygiënisch werken om een zo schoon mogelijk product te verkopen.

Vind je dat je een eerlijke prijs krijgt voor je product? Zo niet, hoe komt dit en hoe zou dit opgelost kunnen worden?

Akullo: Nee. De belangrijkste oorzaak hiervan is angst vanwege het coronavirus. Het virus zorgt voor grote angst en het verlies van hoop. Juist nu is het heel belangrijk om boeren te enthousiasmeren voor het bijenhouden en ze te informeren over de voordelen.

Eelco: In Nederland en veel andere landen is het zo dat de markt de prijs bepaalt. Als boer moet je dus goed weten wat de marktsituatie is. Ik neem best veel risico om iets te produceren, want ik krijg pas achteraf betaald. De marges zijn smal. Ik zie het dan echt als uitdaging om een goed product te telen voor een goede kostprijs.

Wat zou je willen zeggen tegen agrariërs in Nederland?

Akullo: Ik zou boeren in Nederland willen adviseren om zich te houden aan de overheidsmaatregelen om zo de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Daardoor kunnen we hopelijk zo snel mogelijk terug naar een normale situatie. Want de crisis lijkt groter dan het virus zelf.

Eelco: Kijk naar wat je hebt en wat je daar mee kunt. Als je niet de mogelijkheid hebt om een machine te kopen, kijk dan of je kan samenwerken met een boer die wel die machine heeft. En probeer goede afspraken te maken met afnemers zodat je wat meer zekerheid hebt om je product te verkopen.