Door: Maarten van den Dool, projectexpert Duurzaam Water
De eerste keer dat ik een column voor Woord en Daad schrijf, is tevens de laatste. Mijn werkzaamheden bij Woord en Daad worden na 12 jaar beëindigd vanwege mijn pensionering. De laatste 40 jaar heb ik in veel landen te maken gehad met water en alles wat daarmee samenhangt. Hoewel het niet allemaal Woord en Daad projecten betreft, wil ik een paar korte waterflitsen met u delen: voorvallen die ik meegemaakt heb, en wat we daarvan kunnen leren.
Water voor mensen
De eerste waterflits is een ervaring uit Afghanistan. We kenden een grote Amerikaanse organisatie die dorpelingen hielp om de drinkwatervoorziening te verbeteren. Een voorwaarde was, dat de dorpelingen, jong of oud, arm of rijk, inspraak hadden in de plaats waar de pomp zou komen. De organisatie ging naar het dorpshoofd toe en vroeg hem waar de pomp moest komen, waarop hij een geschikte plaats aanwees. Toen ik dat dorp bezocht, bleek dat de pomp recht voor het huis van het dorpshoofd was geplaatst. De les? Je moet met de juiste personen in gesprek gaan en niet alleen maar met de leiders praten.
Voor ons is het heel gewoon dat er schoon water uit de grond komt, dat we direct kunnen drinken. Ik ben op plaatsen geweest, waar dat niet het geval was. Op sommige plaatsen is het water brak (zoals in centraal Afghanistan). Op een andere plaats, bijvoorbeeld in een projectgebied van Woord en Daad in Bangladesh, zitten er van nature zoveel gifstoffen in het grondwater, dat het drinken van grotere hoeveelheden giftig is. De les: Wees dankbaar voor zoveel schoon water in Nederland. Zelfs ons slootwater is van betere kwaliteit dan je op veel plaatsen in de wereld aantreft!
Water voor dieren
Het melkveehouderijproject van Woord en Daad, even ten zuiden van Addis Ababa, de hoofdstad van Ethiopië, verliep naar wens. Echter, tijdens een veldbezoek kwam ik erachter dat de boeren het vee veel te weinig water gaven. Een goede melkkoe heeft per dag minstens 70 liter water nodig. In het dorp waren geen waterkranen en het water moest met paard-en-wagen uit het rivierdal 2 km verderop worden gehaald, wat voor de boeren een geweldige inspanning is, die elke dag herhaald moet worden. Het gevolg was dat dit veehouderijproject niet verder kon worden uitgebreid, omdat water de beperkende factor is. We hebben het slaan van een diepe put overwogen, maar de kosten (€ 100,000) waren te hoog om het rendabel te maken. De les: Neem niet zomaar aan dat water in voldoende hoeveelheden beschikbaar is.
Water voor gewassen …. en nog veel meer
In een project in Burkina Faso ondersteunden we een aantal dorpen om een dam te bouwen in een klein riviertje, zodat er meer water beschikbaar zou zijn in de droge tijd. Toen we dit project ontwierpen, deden we dat om meer water beschikbaar te hebben voor de boeren om hun gewassen te kunnen bevloeien. Bij een veldbezoek kwam ik erachter dat het water echter niet alleen werd gebruikt voor de gewassen. Het werd ook gebruikt om kleren in te wassen, of om het vee te drenken. Daarnaast vertelde men dat het water ook belangrijk is voor de huizenbouw (dus om kneedbare klei te maken, waar muren mee worden opgetrokken). Een paar slimme mensen zetten zelfs visjes uit in het water, zodat het meertje ook direct bijdroeg aan de voedselvoorziening. De les: wanneer je ter plaatse in gesprek gaat met de bevolking, kom je heel veel nieuwe dingen te weten en blijken projecten soms nog beter uit te vallen dan verwacht.
Met dat ik deze column nalees, valt het me op dat het allemaal voorvallen zijn die verbonden zijn aan een veldbezoek. Daaruit blijkt dat het persoonlijk bezoeken van projectlocaties enorm waardevol kan zijn. Daar praat je samen met de bevolking verder door over problemen en mogelijkheden, en kan je vervolgens samen de volgende stap zetten op de weg van ontwikkeling. Om uiteindelijk te bereiken waar het programma Duurzaam Water voor bestaat: toegang tot schoon water en een gezonde leefomgeving voor iedereen.