Dit is een artikel uit het Reformatorisch Dagblad (8 juni 2021).
Verdiep je je in een taal, dan doe je de mooiste ontdekkingen. Bepaalde woorden hebben in specifieke talen een klank en kleur die zich niet makkelijk laten vervangen. Regelmatig doe ik zulke ontdekkingen in wereldwijde gesprekken. Leerzaam, en ik geniet ervan.
Al die talen brengen overigens ook uitdagingen met zich mee. Dat weten we sinds de torenbouw van Babel. Gelukkig zijn we in staat andere talen te leren. Tolken verdienen een goede boterham en beslechten taalbarrières. Toch blijft je moedertaal dé taal waarmee je je diepste gevoelens kunt verwoorden.
Maar zelfs gesprekken in de moedertaal kennen soms beperkingen. Hoe vaak ontstaat er geen spraakverwarring? We doen een ander verdriet door dat ene woord, uitgesproken met de verkeerde intonatie. Begrippen kunnen in korte tijd een lading krijgen die ze vooraf niet hadden. Communiceren is dus opletten en goed luisteren! Steeds meer bekruipt me het gevoel dat er voor nuance in het publieke debat geen ruimte meer is. Je bent voor óf tegen. Het is goed óf fout.
De afgelopen weken hield dit me bezig door ongezouten stellingen rond gender die links en rechts naar me toe kwamen. Hoe vinden we weer een constructieve toon en luisteren we naar de ander voordat we ons oordeel geven? Voor mij is dat ook een dagelijkse les. Voor ik het weet, heb ik de ander verkeerd begrepen. Dit bracht me bij de vraag hoe we belangrijke thema’s, waar onze partnerorganisaties wereldwijd serieus aan werken, op de agenda kunnen zetten zonder dat deze polariserend werken en min of meer worden gekaapt door hen die een te eenzijdige benadering voorstaan?
Bij gender gaat het over de positie en rol die mannen en vrouwen hebben in een maatschappij. De Bijbel wijst ons aan dat mannen en vrouwen gelijkwaardig zijn, ieder met eigen, unieke scheppingsgaven. De positie van de vrouw staat echter in veel landen onder druk, vaak door diep ingesleten praktijken die ver afstaan van wat de Bijbel aanreikt. Dit leidt vaak tot een ontwrichte samenleving en een vicieuze armoedecirkel.
In de verpauperde wijken in het Colombiaanse Cartagena grijpen mannen bij de minste tegenslag naar de fles. Hun schamele loon verdrinken ze, terwijl hun vrouwen alles bij elkaar moeten sprokkelen om de kindermonden te voeden. Een oudertraining op de ”God is Liefde”-school maakte vader Raoul bewust van zijn gedrag. Voor hem was deze oudertraining een levensveranderende training. Sindsdien gaat de Bijbel iedere dag open in het huis van Raoul en zijn vrouw Nidia. Raoul en Nidia nemen nu samen verantwoordelijkheid voor hun gezin. Raoul riep andere mannen in zijn wijk op hetzelfde te doen. Zijn wijk veranderde, met vallen en opstaan. Geen drankgebruik levert direct meer budget per maand op. Er kwam daardoor rust in het gezin en er was ruimte voor groei en bloei.
In het noorden van Burkina Faso is een aloude machtsstructuur dagelijkse praktijk. Je ziet alleen de vermogende mensen uit de gemeenschap, veelal mannen, profiteren van oogsten, omdat zij de bezitters van het land zijn. De vrouwen die op het land van deze machtige heren werken, kijken machteloos toe en weten dit verkeerde systeem niet te doorbreken. Hoewel officieel in de wet is geregeld dat vrouwen ook grondeigenaar mogen zijn, komt er in de praktijk bitter weinig van terecht. Een lokale partij bemiddelde tussen de grondeigenaren en vrouwengroepen en werkte aan formele meerjarige contracten voor het grondbezit. De vrouwen waren hierdoor verzekerd van basisinkomen en perspectief, zodat ze durfden te investeren in irrigatie, met een betere oogst als resultaat. Van de inkomsten werd schoolgeld betaald en kinderen konden met een volle maag naar school.
Twee voorbeelden van de manier waarop Woord en Daad invulling geeft aan haar genderbeleid en daarmee bijdraagt aan de aanpak van de grondoorzaken van armoede. Beleid waarmee we een eigen invulling geven aan een van de zeventien door de VN geformuleerde duurzame ontwikkelingsdoelen, ”sustainable development goal 5” (SDG-5).
We spreken in dezelfde taal over het thema gender of SDG-5 en toch kan er spraakverwarring ontstaan. Het is tijd dat met twee woorden spreken én naar elkaar luisteren weer meer terugkeren in het publieke debat.
De auteur is directeur-bestuurder bij Woord en Daad.
Beeld AFP, Jean-Philippe Ksiazek