Dit artikel verscheen op 29 juli 2021 als opiniebijdrage in het Nederlands Dagblad.
Extreme en onvoorspelbare weersinvloeden raken mensen wereldwijd. Donald O.T. Smart uit Sierra Leone, werkzaam voor een van de partnerorganisaties van Woord en Daad die kleinschalige rijstboeren ondersteunt, legt dit beeldend uit:
‘Wij ervaren intense hitte tijdens het droge seizoen en hebben dan ook te maken met zeer hoge temperaturen en vochtigheid. Als gevolg hiervan hebben we acute watertekorten. Rivieren, stromen en dammen drogen gemakkelijk op en dit heeft invloed op onze opbrengsten. We hebben soms zeer slechte jaren en zelfs totaal oogstverlies als gevolg van droogte en overstromingen.’
Sinds een paar weken kunnen we ons een nog betere voorstelling maken van wat Donald beschrijft. We zagen temperaturen tot 49,6 graden in Canada en overstromingen in Limburg en de Benelux. Mensen verloren dierbaren, en bezittingen stroomden door de straten. Boeren in Sierra Leone, de inwoners van Lytton in Canada en onze landgenoten in Limburg kunnen zich elkaars situatie voorstellen, ook al wonen ze duizenden kilometers van elkaar vandaan. Ze worden allemaal in hun levensonderhoud geraakt en ondernemers moeten voor de zoveelste keer een crisis te boven komen. Het zien van de beelden en het horen van de verhalen raakt ons. We voelen ons verbonden en leven mee.
Toch is praten over klimaat niet makkelijk. Onlangs presenteerde de Europese Unie haar klimaatplannen die ons allemaal gaan raken. Bedrijven zullen hogere kosten maken voor hun CO2-uitstoot en burgers kunnen erop rekenen dat grijze energie en niet-duurzame transportmiddelen in prijs toenemen.
Verbinding
Misschien denk je wel: Ik bepaal zelf wel wat mijn bijdrage is, een ander schrijft niet voor wat het mij mag kosten. Of je begrijpt juist niet waarom verandering zo lang moet duren. De discussie is gepolariseerd tussen ‘ontkenners’ en ‘activisten’. Toch gebeurt er iets opmerkelijks als we niet onze meningsverschillen, maar de verhalen van de mensen die zo hard geraakt worden centraal zetten. Dan vinden we elkaar. Want dan blijkt dat we niet zo anders zijn dan anderen. Ondanks het verschil in context staan we voor dezelfde uitdagingen. Klimaatverandering raakt ons vroeg of laat allemaal.
Verhalen dichtbij
In Sierra Leone trainen we rijstboeren op het toepassen van klimaatslimme landbouwtechnieken zodat ze beter gebruikmaken van schaarse natuurlijke grondstoffen. Zo is met de juist aanpak minder water nodig om toch goede opbrengsten te hebben. Het is belangrijk dat we de verhalen dichtbij brengen.
Dat is de reden waarom Woord en Daad en andere ontwikkelingsorganisaties de ervaringsverhalen van de meest kwetsbare mensen op de voorgrond willen zetten. Juist zíj worden nu al het hardst getroffen en daarom willen we hun stem laten horen. Het dichtbij brengen van de verhalen, zoals die van Donald uit Sierra Leone, zorgt ervoor dat we ons verbonden voelen. Deze verbinding kan het beginpunt zijn voor het gesprek over klimaat. Als we de realiteit achter de verhalen tot ons door laten dringen, vinden we hopelijk samen een weg naar een duurzamer samenleven. Voor huidige en toekomstige generaties, ver weg en dichtbij.
Over de auteur
Antonie Treuren werkt als programmaleider Inclusieve Agribusiness en themaleider klimaatweerbaarheid bij Woord en Daad.