Directeur universiteit Haïti: Wonden helen in het onderwijs

Dit artikel komt uit het decembernummer van Werelddelen

Jean Dona Darius heeft intussen tientallen jaren ervaring in het onderwijs, onder meer in België, Frankrijk en de Verenigde Staten. Nu is hij terug in zijn geboorteland Haïti, waar hij directeur is van een universiteit in het noorden van Haïti. Een eerlijk gesprek over wat het met hem doet in deze context te werken – ‘Nergens ter wereld zag ik zo veel ontmoediging als hier’. Maar ook over hoe levensveranderend het werk is: ‘Terwijl studenten bij ons zijn, krijgen ze nieuwe hoop.’

Darius is geboren en getogen in Haïti. Hij vertelt: ‘Ruim 35 jaar woonde ik in het buitenland, maar ik besloot in 2016 terug te keren naar mijn geboorteland. Nu ben ik directeur van de grootste christelijke universiteit in Haïti. Het is voor mij een vreugde om de mensen hier te dienen. Ik ben getrouwd – mijn vrouw is een grote steun voor me – en vader van drie kinderen.’

Hoe heeft u de aardbeving in augustus 2021 beleefd?

‘Ik woon buiten het rampgebied, wel heb ik de trillingen gevoeld. De aardbeving heeft Haïti in een zeer kwetsbare periode getroffen. We hadden al twee intense jaren van crisis en politieke onrust achter de rug. De ramp met alle verwoesting die ze bracht… Ik vond het hartverscheurend! Maar de mensen doen hun uiterste best hun leven weer op te bouwen.’

Hoe kijkt u terug op de aardbeving in 2010 en de internationale hulpverlening die erop volgde?

‘Tijdens de vorige aardbeving woonde ik in de Verenigde Staten. Een week na de aardbeving kwam ik aan in Haïti. Ik zal nooit vergeten hoe mensen in de tentenkampen letterlijk in de modder leefden. Uiteindelijk woonden sommigen daar wel drie jaar… Er was geen goed plan om hen er weer weg te krijgen. Dat tekent waar het aan ontbrak: een duidelijke visie om structureel iets te verbeteren en mensen uit de armoede te halen. In die zin is er veel mis gegaan. Ik spreek dan niet alleen over huisvesting, maar bijvoorbeeld ook over de economie. Bij noodhulp is het belangrijk dat je Haïti ziet als een land dat opgebouwd moet worden, niet als een land dat geholpen moet worden. Dan handel je namelijk vanuit een compleet andere visie.’

Wat ziet u als de grootste hindernissen van Haïti?

‘Mensen moeten het veelal doen met wat ze zelf hebben. Buiten de grote steden is bijvoorbeeld vaak geen enkele vorm van sociale steun. Alle problemen die er zijn, de vele geweldsincidenten: alles is terug te voeren op een gebrek aan leiderschap. We hebben, ook op overheidsniveau, rolmodellen nodig, die oprecht oog hebben voor de mensen. En verder is een langetermijnvisie heel belangrijk: waar moet het land zijn over 20, 40, 100 jaar, en wat is daarvoor nodig?’

Wat zijn volgens u grote kansen voor uw land?

‘Het is belangrijk dat mensen leren wat echt leiderschap is. Op de universiteit waar ik werk, leren we dat aan onze studenten. Leiderschap gaat niet over jezelf, het betekent dat je dienstbaar bent. Iedereen, waar dan ook, moet zijn eigen rol begrijpen. Ik ben ervan overtuigd dat we in ons land met juist leiderschap in no time verschillen zouden zien. Ik raak wel eens ontmoedigd over de weg die we nog te gaan hebben, maar ik ben ook vol vertrouwen. Haïtianen kunnen zó veel doen met weinig.’

Kunt u iets zeggen over het belang van onderwijs?

‘Zonder twijfel is onderwijs de sleutel tot een betere toekomst. Maar op zichzelf is onderwijs niet magisch. Onderwijs mag, door de manier waarop het vormgegeven wordt, geen barrières opwerpen. We zullen daarom ook moeten werken aan de kwaliteit van onderwijs, zodat het ieder individu daadwerkelijk rechtdoet. Alleen op die manier zal onderwijs de gaven van mensen tot ontplooiing brengen, zodat zij hun talenten delen met hun omgeving, het land, met de rest van de wereld. Ik ben dankbaar dat ik mag bijdragen aan christelijk onderwijs, omdat dat mensen ook onderwijst in het Woord van God.’

Hoe beoordelen jonge mensen in Haïti hun eigen kansen voor de toekomst, zeker ook met de rampen die het land treffen?

‘Ik heb in de Verenigde Staten en in Europese landen in het onderwijs gewerkt en ik moet eerlijk zeggen: nergens ter wereld heb ik bij jongeren zoveel ontmoediging gezien als hier in Haïti. Eén van de grootste belemmeringen is het gebrek aan mogelijkheden. Zelfs met een afgeronde universitaire studie is hun toekomst erg onzeker. We moeten dus steeds blijven zoeken naar mogelijkheden, bijvoorbeeld op het gebied van agrarische ondernemingen. Daar liggen gelukkig wel veel kansen.’

Kunt u iets zeggen over uw eigen overtuiging om dit werk te doen?

‘Mijn geloof in God geeft dat ik geduldig kan zijn en tegelijk vasthoudend, ook als het moeilijk is. Ik ben verantwoordelijk voor mijn broeders en zusters. Ik heb iets toe te voegen, dus dat doe ik met vreugde. Veel studenten komen uit een moeilijke situatie. Terwijl ze bij ons zijn, krijgen ze weer hoop. Er openen zich nieuwe wegen voor hen en voor hun families. Als ik zie dat ons werk écht verschil maakt in mensenlevens, verheugt dat mijn ziel.’

Wat wilt u zeggen tegen christenen in Nederland?

‘Ik dank God voor uw bereidheid om betrokken te zijn bij Zijn werk. Wanneer we proberen de wonden van de wereld te helen, vormen we de handen van Christus. Dat is een grote verantwoordelijkheid. Ik ben blij dat we wereldwijd verbondenheid voelen. We leven in moeilijke tijden. Het is belangrijk elkaar te blijven bemoedigen. Met Christus is het leven goed.’

Met het International Network for Christian Education (INCE) werken we aan kwalitatief goed onderwijs in landen waar dat niet vanzelfsprekend is. Dat doen we onder andere door het trainen van docenten, door leiderschapstraining en het ontwikkelen van passend lesmateriaal. We werken hierbij samen met andere relevante partijen in Haïti en in andere landen. De universiteit waarvan Jean Darius directeur is, Université Chrétienne du Nord d’Haïti, is één van deze partijen.

Tekst: Marlies Moret-Verwoerd