Sta op | Column Rina Molenaar

Deze column verscheen ook op RD.nl op 28 september 2022.

„Dit was voor ons de grens, en het enige wat we als gast van de vergadering konden doen was opstappen”, waren de ferme woorden van zowel premier Rutte als minister Kaag, nadat ze afgelopen week opstapten tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen.

Kamerlid Baudet was voor de premier en de minister van Financiën duidelijk de grens van fatsoen en respect overgegaan. De bijdrage van Baudet stond dan ook bol van complotten en verdachtmakingen. Vergelijkbare insinuaties hebben eerder al veiligheidsconsequenties gehad voor bewindspersonen en Kamerleden, inclusief hun gezinnen. Het hele kabinet acteerde beslist en stond op. Een historisch moment.

Farid Azarkan, fractievoorzitter van Denk, stelde niet veel later aan de microfoon een vraag: „Waarom stapt het kabinet nu wel op, maar als hele bevolkingsgroepen door andere leden van de Tweede Kamer worden beledigd tijdens een debat niet?” Hij kwam op voor bevolkingsgroepen die zich geschoffeerd voelen en waarvan sommigen te maken hebben met dreiging en geweld. Het bekende geroffel op de bankjes in de Tweede Kamer volgde.

De Algemene Politieke Beschouwingen van vorige week gaven zo weer de nodige dynamiek. Nieuwssites werden gevuld met uiteenlopende analyses van wat er had plaatsgevonden. Op afstand sloeg ik het met gemengde gevoelens gade. Ligt het nu aan mij of wordt het ”me, myself and I-gehalte” steeds groter in Den Haag? En is dát niet de oorzaak van het tanende vertrouwen in de politiek? Houd me ten goede: ook ik ben een voorstander van werken op basis van respect en fatsoen, maar de actie van het kabinet bevestigt het beeld van navelstarende politici die vooral met zichzelf bezig zijn.

Afgelopen week leek ik toeschouwer te zijn van een schouwspel waarbij vanuit eigen ivoren torens grote dingen naar elkaar geroepen werden. Een begrip vanuit een diepe verbondenheid lijkt te ontbreken. Dat bestuurders opstaan als integriteit en veiligheid bedreigd lijken te worden, is op zichzelf bemoedigend. Opmerkelijk is wel dat bestuurders pas geraakt lijken zodra eigen integriteit ter discussie wordt gesteld.

De grote uitdagingen die er in Den Haag liggen en die ons aller verantwoordelijkheid zijn, vragen grensverleggend denken en handelen. Ik merkte afgelopen week dat het begrenzende doen en handelen me meer en meer irriteerde. Het is goed om grenzen te trekken als er normen worden overschreden, maar er is grensverleggend denken nodig voor kwetsbare groepen van wie de veiligheid op het spel staat, in Nederland en wereldwijd. Daarom neem ik u even mee naar Afrika.

Een paar weken terug stond ik aan de kust van het prachtige West-Afrikaanse land Benin. „De zee neemt elk jaar 10 meter land in bezit door de grote kusterosie”, vertelden agronomen me. Het probleem van kusterosie is enorm. „Mijn woning heb ik verlaten, omdat de zee steeds dichterbij komt en het niet lang meer duurt tot mijn huis in zee verdwijnt”, vertelde een vrouw die elke dag met haar handel de straat op gaat om rond te komen. In Benin zag ik in de kusterosie de directe gevolgen van klimaatverandering. Een sociaal vangnet voor de meest kwetsbaren in de samenleving is er niet. Op steunpakketten vanuit de overheid hoeft de straatverkoopster niet te rekenen.

De aanpak van klimaatverandering vraagt in Den Haag en bij ons allemaal om een aanpak waarin ieder verantwoordelijkheid neemt: nationaal en internationaal, op grote schaal en binnen onze persoonlijke invloedssfeer. Als de straatverkoopster op ons netvlies staat, komt het klimaatdebat in een ander perspectief te staan. Het wordt er niet makkelijker op, maar het daagt wellicht beleidsmakers, ondernemers, boeren, burgers en buitenlui uit om creatief en grensverruimend te handelen.

Laten we bij grote problemen die in Nederland opdoemen vooral niet te snel een grenslijn om eigen land trekken en denken dat we onze eigen problemen binnen de grenzen van Nederland kunnen oplossen, terwijl de veiligheid voor veel kwetsbaren in het geding is.

De uitdagingen die op ons afkomen, vragen om een internationale aanpak. Daarom een krachtige oproep aan politici in Den Haag. Trek grenzen waar het moet. Sta op voor de kwetsbare naasten. Doorbreek grenzen voor wie (mede als gevolg van door ons veroorzaakte, grenzeloze klimaatgevolgen) eigen veiligheid in het geding is.

De auteur is directeur-bestuurder bij Woord en Daad.

Beeld ANP, Sem van der Wal