Schoolbezoek in Guatemala | Reisverslag #3
We rijden deze week een aantal keer door Verbena, een wijk in Guatemala City. Deze wijk ligt in “zona 7”, één van de zogenaamde ‘rode zones’ in de stad. In deze zone zijn veel drugsbendes actief. Als je zo op klaarlichte dag door de stad rijdt zie je dat niet. In de auto voelt het redelijk veilig en samen met de partnerorganisatie zal er weinig gebeuren. Zij zijn namelijk al zo lang in deze wijken aanwezig en hebben het vertrouwen gewonnen van de gemeenschap.
Ontmoeting met Minister van Onderwijs | Reisverslag #2
Maandag begint de dag op het hoofdkantoor van Guatemala Prospera. Eduardo Magermans, directeur van de organisatie, en ik bespreken nog een paar laatste zaken voor we naar het Ministerie van Onderwijs gaan. Eduardo heeft een passie voor Guatemala en wil verandering zien. Er is niet alleen leed en geweld in het land. Guatemala is in Eduardo’s optiek juist een schitterend land met prachtige mensen. Er is veel potentieel en dat mag je niet laten liggen.
Geland op Guatemalteekse bodem | Reisverslag #1
Na ongeveer 2,5 jaar ben ik zaterdagavond weer geland op Guatemalteekse bodem. Het voelt vertrouwd om weer door Alex Wenry, de directeur van onze partnerorganisatie AMG Guatemala, opgehaald te worden. Als je eigenlijk “gewoon” weer verder kunt gaan weet je dat het met de samenwerking tussen onze organisaties goed zit! Alex brengt me snel naar het hotel, want het is inmiddels bijna middernacht, dus gauw maar wat rusten.
Minister, denk aan jongeren in Afrika
Door: Rina Molenaar
Geachte aanstaande minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking,
Aan het einde van het jaar wil ik u een brief schrijven. Jammer dat ik nog geen naam of gezicht van u ken. Toch klim ik in de pen, omdat ontwikkelingssamenwerking me aan het hart gaat. Hopelijk vindt u deze brief terug in het overdrachtsdossier van uw gewaardeerde voorganger, demissionair minister Tom de Bruijn.
We hebben een uitdagend jaar achter de rug. Dat zult u met mij eens zijn. Tegelijkertijd zagen we met elkaar waar de kracht van de samenleving zit, hier in Nederland, maar ook wereldwijd. Het maatschappelijk middenveld, zoals u dat in Den Haag noemt. Daar gebeurt het!
Hier in Nederland zijn duizenden vrijwilligers in touw voor het goede doel. Dat getuigt van draagvlak en dat moet u bemoedigen om elke dag uw werk te doen. Maar het gebeurt zeker ook in ontwikkelingslanden. Daar waar maatschappelijke organisaties samen met krachtige mensen in dorpsgemeenschappen met de voeten in de modder staan. Zij gaan door als het vliegverkeer stilligt en niemand meer reist. Zij zijn op de kwetsbare plekken, zelfs als oorlog en geweld hun eigen leven op het spel zetten.
Boven op uw overdrachtsdossier ligt natuurlijk het regeerakkoord. Een paar zaken wil ik eruit lichten. Ik ben blij met de structurele verhoging van het ontwikkelingsbudget. Bestaande partnerschappen worden met dit budget voortgezet. Dat is mooi; we weten dat structurele verandering tijd nodig heeft.
Wel is mijn vraag aan u: Hoeveel ruimte is er voor een thema als jeugdwerkgelegenheid? Afrikaanse landen kennen jonge bevolkingen. Deze landen worden het hardst getroffen door klimaatverandering, terwijl ze er het minst aan bijgedragen hebben. Covid-19 dreigt het perspectief van jongeren verder te vertroebelen. Een ambitieus ontwikkelingsbeleid is harder nodig dan ooit!
Bij uw eerste bezoek aan het buitenland raad ik u aan om in uw agenda tijd in te ruimen voor een bezoek aan jongeren. Zij weten wat hun land nodig heeft en hebben daar echt een visie op. Met de gesprekken met deze jongeren op uw netvlies zult u de komende jaren welbewuste keuzes maken. Ik weet niet wanneer het budget op uw ministerie wordt verdeeld, maar zorgt u ervoor dat een aanzienlijk deel ervan naar maatschappelijke organisaties en bewegingen in ontwikkelingslanden gaat? Dit stimuleert krachtige, jonge mensen in deze landen nog meer om hun leidersrol te nemen.
Fijn dat er gewerkt wordt aan nationale wetgeving rond internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO). Daarmee wordt ingezet op transparante waardeketens en krijgt de zorgplicht van Nederlandse bedrijven concreet gestalte. De kleine lettertjes heb ik ook proberen te lezen. Als ik het goed begrijp, gaat het om wetgeving „die rekening houdt met een gelijk speelveld met de omringende landen en implementatie van mogelijke EU-regelgeving.” Die toevoeging baart me dan wel weer een beetje zorgen. Met name dat „gelijke speelveld.” Wat betekent dit precies? Betekent het dat Nederland de toon zet en koploper wordt in Europa? Of betekent een gelijk speelveld dat de achterblijvers het ambitieniveau bepalen als de Europese Commissie met wetgeving komt?
Ik zou u een nog langere brief kunnen schrijven, maar uw tijd is beperkt. Daarom nog één aandachtspunt. Op 17 en 18 februari 2022 staat een EU-Afrika-top gepland, met tal van staatshoofden en regeringsleiders. U heeft het geluk dat deze driejaarlijkse top aan het begin van uw regeerperiode plaatsvindt. Het regeerakkoord belooft namelijk: het stimuleren van gelijkwaardige economische ontwikkeling, het verminderen van armoede, het verbeteren van mensenrechten en de beperking van irreguliere migratie.
De strategie die tijdens de top geformuleerd gaat worden, beoogt veel. Nederland heeft in Europees verband belang bij goede afspraken met Afrikaanse regeringsleiders. Uw nationale mandaat is legitiem, maar vergeet u tijdens de gesprekken die u voert niet het perspectief van de mensen en vooral ook de jongeren in de meest kwetsbare gebieden?
Ik kijk nieuwsgierig uit naar de uitvoering van het beleid en wens u daarbij de wijsheid van de Bijbelse koning Salomo toe.
Met vriendelijke groet,
Rina Molenaar
Directeur bestuurder van Woord en Daad
Harde spiegel
Ik kruip achter mijn thuiswerkbureau en bekijk het nieuws over Burkina Faso. Een land waar Woord en Daad aan veel projecten bijdraagt en waar meer dan 4.000 kinderen naar school gaan door het sponsorprogramma. Helaas is het op dit moment ook een erg onrustig land. In de afgelopen jaren is Burkina Faso door terreur geteisterd. Met name in de grensregio’s zijn veel dodelijke aanslagen. Het leger en de politie van Burkina lukt het niet om dit te stoppen.
Tweede Kamer vraagt aandacht voor ontwikkelingssamenwerking
Chris Stoffer (SGP) vroeg aandacht voor de humanitaire situatie in Ethiopië en drong aan op een volwaardig ontwikkelingsbudget, waarbij middelen vooral besteed worden via ngo’s en maatschappelijk organisaties.
Feedback over heel de wereld
Misschien heeft u recent de vraag in uw mail ontvangen: ‘Hoe waarschijnlijk is het dat u bij Woord en Daad betrokken blijft de komende jaren?’ We vinden het heel belangrijk om feedback te krijgen van u als betrokkene bij ons werk. Maar weet u dat we soortgelijke vragen ook stellen aan onze partners in het Zuiden? Zij staan rechtstreeks in contact met de mensen voor wie wij ons werk doen: de boer, de onderwijzer, de jongere etc. Benieuwd wat hun antwoorden zijn, en welke inzichten dit oplevert?
Radicaal | Column Rina Molenaar
Meestal broed ik een paar dagen op het onderwerp voor mijn column en vertrouw ik het vervolgens in korte tijd aan het papier toe. Deze week was het anders. Ik broedde niet op één onderwerp, want de onderwerpen buitelden weer eens over elkaar heen.
Deze column verscheen ook op RD.nl op 23 november.
Ik had kunnen schrijven over het gevonden formatiestuk in de trein. Of wat dacht u van een column over het ontwikkelingssamenwerkingsbudget, dat er mogelijk wel bekaaid van afkomt als het op een andere manier wordt ingevuld dan waar het eigenlijk voor bedoeld is: kwetsbare naaste ver weg.
Ik had op deze plek ook kunnen ingaan op het debat over de 1G-, 2G- of 3G-benadering, waarbij het uitsluiten van bevolkingsgroepen op de loer ligt. Al nadenkend over deze onderwerpen kwam er echter een gemene deler naar boven: de polarisering en radicalisering in de samenleving die met de dag erger lijkt te worden. De uitspraak van Kamerlid Van Houwelingen van Forum voor Democratie vormde een nieuw dieptepunt. In het debat over de begroting van Buitenlandse Zaken zei hij na een felle woordenwisseling met een collega-Kamerlid: ‘Uw tijd komt nog wel, er komen tribunalen.’
Het werd Kamervoorzitter Bergkamp ook te gortig en zij wil nu een gesprek over de omgangsvormen in debatten. Haar voorstel kreeg veel steun.
Ik weet niet hoe het u vergaat, maar de polarisering in de samenleving over ongeveer elk onderwerp vermoeit me enorm. Radicalisering gaat nog een slag dieper en verlamt me in zekere zin. Ik heb soms de neiging om in een hoekje te kruipen en het van veraf gade te slaan.
Het raakte me dat bij het overlijden van voormalig SGP-voorman Bas van der Vlies zijn omgangsvormen in de Tweede Kamer werden gememoreerd. Hij kroop niet in een hoekje, maar stond in de frontlinie. In de Volkskrant merkte Raoul du Pré op dat deze kleine splinterpartij met twee tot drie zetels meer invloed had dan menig grote partij. Volgens Du Pré kwam dit doordat Van der Vlies zichzelf niet belangrijk vond, bescheiden zijn plek innam, ook bij diepe meningsverschillen in gesprek bleef en zaken niet persoonlijk maakte.
Na het lezen van deze mooie woorden zocht ik op YouTube naar fragmenten uit het verleden waarin ik zag gebeuren wat ik net had gelezen. Humorvol en liefdevol, waren de woorden die bij mij naar boven kwamen.
Hoe bieden we weerstand aan de radicalisering in deze samenleving? Het gesprek lijkt altijd een goede oplossing, maar kan ook nog wel eens uitlopen op hete hoofden en koude harten wanneer we de ander niet uitnemender achten dan onszelf.
Radicalisering is alleen op te lossen met radicalisering, maar dan van een andere orde. Ik doel op de radicalisering van Mattheus 5, waar Jezus de schare aanspreekt. De schare is heel goed thuis in de Bijbel. Dat merkt Hij ook fijntjes op: ‘U hebt gehoord’. Dan haast Hij Zich te zeggen: ‘Maar Ik zeg u…’ en gaat Hij een spade dieper en stelt zaken op scherp.
Jezus radicaliseert de geboden die zo vertrouwd waren bij de mensen. Hij radicaliseert het gebod van naastenliefde.
U hebt gehoord: U zult niet doden. Maar Ik zeg u: wie tegen zijn broeder zegt: Raka, is strafbaar voor het gericht.
U hebt gehoord: Oog om oog en tand om tand. Maar Ik zeg u: Zo iemand u op de rechterwang slaat, keer hem ook de andere toe.
U hebt gehoord: Heb uw naasten lief en uw vijand zult gij haten. Maar Ik zeg u: heb uw vijanden lief, zegen hen die u vervloeken, doe wel aan die u haten, bid voor hen die u geweld aandoen en u vervolgen!
Radicale taal van Jezus, die ook radicaal afrekent met haat, verdeling en polarisatie. Deze radicaliteit vermoeit of verlamt me niet, zorgt er ook niet voor dat ik in een hoekje kruip. Deze radicaliteit vraagt iets van me: met open vizier de wereld in en laten zien wat Jezus van ons vraagt. Eerlijk en scherp, maar wel vanuit de liefde. Niet jezelf op de voorgrond stellen maar in bescheidenheid je plek innemen. Hoe meer ik er over denk hoe overtuigder ik raak: radicalisering kunnen we alleen maar tegengaan met radicale naastenliefde.
Liefde die scherp ziet, maar ook mededeelzaam maakt!
Verleen noodhulp sámen met getroffen bevolking
‘We zijn hier om jullie te helpen, uit naastenliefde. We zijn geen grote organisatie, dus we hebben u nodig om dit dorp weer op te bouwen. Wat kunnen jullie daarin zelf bijdragen?’ Dat zijn de eerste woorden van de Filipijnse voorganger Hector Arana wanneer hij een rampgebied bezoekt.
In oktober spraken twee lokale partnerorganisaties van Woord en Daad elkaar met als doel: van elkaar leren over het verlenen van noodhulp. Zowel op de Filipijnen als in Haïti kent de bevolking de gevolgen van aardbevingen en orkanen.
Arana is directeur van AMG Filipijnen, één van de partnerorganisaties van Woord en Daad. Een kleine, christelijke organisatie die onder meer noodhulp biedt na natuurrampen zoals orkaan Vamco een jaar geleden. Dat doen ze sámen met de lokale bevolking. Deze manier van werken voorkomt dat de bevolking hulpafhankelijk wordt en stimuleert juist een samenwerking tussen de lokale bevolking en hulporganisaties.
Verplaatsbare huizen
Een praktisch voorbeeld van deze samenwerking zijn de huizen die gebouwd zijn na de orkaan. Deze huizen kunnen makkelijke worden uitgebreid wanneer de bewoners daar zelf behoefte aan hebben. Ook zijn de woningen goed te verplaatsen, wat een praktische oplossing is voor onenigheden over landrechten.
Kant-en-klare oplossingen
Ook in Haïti zijn onze partners bekend met het verlenen van noodhulp. Jean Anold Jules van partnerorganisatie P&A: ‘Het belangrijkste is om de lokale gemeenschap te betrekken bij de noodhulp die je wilt bieden. Hun feedback, input en eigen perspectief op de situatie is heel belangrijk. Draag geen kant-en-klare oplossingen aan, maar ga in gesprek. Zíj zijn ten slotte de mensen die baat moeten hebben bij de hulp.’ Door deze werkwijze, is de partner er zeker van dat iedereen op dezelfde lijn zit en samenwerkt om het doel te bereiken.
Jules: ‘Het feit dat mensen elkaar helpen bij het bouwen van een huis, schept een band en geeft vertrouwen. Deze factoren zijn van cruciaal belang omdat dit directe gevolgen heeft voor hoe men met elkaar omgaat.’ Tegelijkertijd realiseert Jules zich dat het van belang is om deze werkwijze scherp voor ogen te houden. ‘In de agri-sector gebruikten we deze werkwijze ook. Een groep boeren hielp elkaar totdat iedereen was geholpen. Deze aanpak zijn we uit het oog verloren, maar het is goed om dit opnieuw te initiëren binnen de sector.’
Column – Vanzelfsprekend!
Op dit moment leest u de woorden die ik heb geschreven. Dat vinden u en ik heel vanzelfsprekend. We kunnen lezen en schrijven, maar ook tellen, zingen, fietsen, redeneren, reflecteren, liefhebben…. Heel gewone dingen die toch eigenlijk heel bijzonder zijn!
Bubbelpuzzel – Column Rina Molenaar
Dit is een artikel uit het Reformatorisch Dagblad (19 oktober 2021).
De afgelopen anderhalf jaar waren de wereldwijde online contacten verrijkend.
Het hielp me om de blik naar buiten te houden en de Nederlandse context te relativeren.
Het voorkwam dat ik in de Nederlandse bubbel zou blijven hangen en het wereldwijde perspectief uit het oog verloor. Althans, dat dacht ik…
Vanuit de warmte in Burkina Faso, met de toeterende auto’s die langs me razen en de ondergaande zon die met een gloedrode glans op mijn laptopscherm schijnt, moet ik bekennen: ik zat wel in de Nederlandse bubbel. Ik kom tot dat besef als ik reflecteer op m’n dag vol ontmoetingen en tegelijk de Nederlandse nieuwssites doorneem. Tijdens mijn verblijf in Burkina Faso word ik geconfronteerd met een puzzel die met de dag complexer wordt.
De Nederlandse bubbel spatte al wat uiteen voor vertrek. Voor een Afrika-reis heb je een negatieve testuitslag nodig, gevaccineerd of niet. In sommige landen moet je voorafgaand aan de reis een flink bedrag betalen voor een test die ze direct bij aankomst afnemen.
De test-business tiert welig in Afrika.
Na aankomst in Burkina Faso lees ik op de nieuwssites dat de coronapas in Nederland voorlopig gehandhaafd blijft. Wat je er ook van vindt: Afrika kom je er niet mee binnen.
De eerste vergaderdag in Burkina Faso start.
Tijdens een koffiepauze is vaccineren het onderwerp van gesprek.
‘Ben jij gevaccineerd?’, vragen ze me op de vrouw af.
Het antwoord wacht men niet af, een emotionele discussie barst los.
‘Het is voor ons bevreemdend het wereldwijde nieuws te volgen’, zegt Florentine, de coördinator van het netwerk in West-Afrika waar we mee samenwerken.
‘In wat voor wereld leven we? Weten mensen wel dat malaria hier nog steeds een van de grootste doodsoorzaken is? Vooral zwangere vrouwen en jonge kinderen vormen een groot risico.’ Florentine kan er niet over uit: ‘Waarom moet de hele wereld eerst corona krijgen voordat met haast maakt met een malariavaccin?’
De vraag blijft in de lucht hangen.
Waar in Nederland gediscussieerd wordt over de noodzaak van een derde coronaprik, hopen ze in Afrika op het terugdringen van sterfte door malaria.
Op zondag wordt in de kerkdienst het schooljaar geopend met dans, muziek en gerichte gebeden voor de minister, leerkrachten en studenten. De dominee preekt over Daniel die aan het koninklijke hof het aangepaste koninklijke dieet weigerde. Hij moedigt jongeren aan, zoals Daniel, niet zomaar gedachteloos het eten tot je te nemen. ‘Je buik kan een god worden. Bedenk bij elk stuk vlees dat je eet, dat er een dier wordt geslacht.’ De oproep verbaast me: ‘Waarom spreekt u juist deze jongeren, die al niet veel hebben, zo toe?’ vraag ik de predikant.
‘Allerlei gevaren liggen hier in de stad op de loer. Daarom roep ik op tot een sober en bewust leven’, antwoordt hij. Het Nederlandse nieuws meldt me: ‘Nederlanders op de vierde plek van de rijkste burgers.’ De oproep van deze Burkinese predikant zou in Nederland bewustwording op gang kunnen brengen van de gedachteloze keuzes die we vaak maken.
Net voor vertrek uit Burkina Faso bezoek ik de Minister van Onderwijs die vertelt over de grote uitdagingen van zijn land. ‘Ik wil de kwaliteit van het onderwijs verbeteren, heb mezelf hoge doelen gesteld, maar terreur werkt verlammend. Scholen sluiten noodgedwongen en op veilige plaatsen stromen klassen vol met kinderen van vluchtelingen. We moeten als maatschappelijk middenveld en overheid de krachten bundelen. Terug in m’n gastenverblijf lees ik over de ophef die Nederland is ontstaan over de schijnbaar betwiste onafhankelijkheid van uitgeverijen ten aanzien van de wensen van christelijke scholen.
Burkina Faso haalde me uit de Nederlandse bubbel. De confrontatie met Afrika laat elke dag de steeds complexer wordende puzzel zien.
De eerste puzzelstukjes heb ik.
Laten we het nieuws lezen met een wereldwijde bril en het vandaaruit op waarde schatten.
Laten we met mondiale visie onze politieke agenda opstellen en daarbinnen onze prioriteiten stellen.
Laten we met de kwetsbare naaste op ons netvlies ons oordeel vormen en zo onze keuzes maken.
Daarmee is de puzzel nog niet compleet maar worden de contouren zichtbaar.
Iedereen die nog een puzzelstukje kan aanreiken moedig ik aan dit te doen!
De auteur is directeur-bestuurder bij Woord en Daad.
Beeld AFP, Brian Ongoro
Column – Op reis
Soms als ik vanuit mijn vliegtuig raampje kijk, vang ik een glimp op van het landschap beneden. Uitgestrekte vlaktes, dorpjes, steden, huizen, kerken. Mijn gedachten nemen de loop. Ik vraag me vaak af wie wonen daar hoe leven ze samen en wat delen ze met elkaar?
‘Het sponsorprogramma is een grote steun’
‘Ik heb geleerd om zelfstandig te zijn en mijn verantwoordelijkheid te nemen,’ zo vertelt de 22-jarige Roseberline uit Bel Air, Haïti. Ze gaat al 13 jaar naar school en volgt nu een opleiding tot secretaresse. Binnenkort hoopt ze af te studeren.
Anderson (13) uit Haïti gaat voor een 7 op school
‘Ik wilde dit jaar een 7 gemiddeld halen op school. Dat is helaas niet gelukt, het werd een 6,2. Het komende schooljaar ga ik extra hard mijn best doen om wél die 7 te halen,’ aldus Anderson (13) uit Haïti. Hij is een gemotiveerde leerling met duidelijke toekomstdromen.
Column – Wat doet een projectexpert?
Laten we eerlijk zijn, veel banen en functies zijn ook niet zo makkelijk te omschrijven. Laat staan dat anderen ze begrijpen. Welk beeld hebben mijn opa of oma nou van een project expert Duurzaam Water bij Woord en Daad? Gaat die jongen nou op afstand putten slaan in Afrika?
Bijbelstudie | Bezit als veilige vesting?
Ik zie haar nog voor me staan. Elenieta, weduwe met vijf kinderen. Haar man verloor ze enkele jaren geleden. Ze bleef achter met haar kinderen en wist met een schamel loon net rond te komen. Totdat de grote storm over de Filipijnen raasde en haar volledige woning verwoestte.
Bijbelstudie | Genadegevers zijn
Ongeveer 1.4 miljard mensen leeft in extreme armoede. Dat betekent dat ze geen beschikking hebben over de eerste levensbehoeften. Nog eens 1.1 miljard mensen leeft van een bestaansminimum. Al met al treft armoede bijna 40 procent van de wereldbevolking.
Geen wifi, geen onderwijs?
“Pap, ik denk dat de wifi uit is, kan ik even 4G gebruiken?”, hoor ik vanuit de kamer naast mijn thuiskantoor. Mijn 9-jarige dochter volgt online les, want de scholen in Peru zijn nog steeds gesloten. Mijn 5-jarige dochter komt ook de trap af, “Papa, het internet is even weg, zullen we een boekje lezen?”
Moderne slavernij, dwangarbeid en milieuschade verleden tijd?
De spullen die we gebruiken en veel van het voedsel dat we dagelijks eten komen grotendeels uit het buitenland. Veel kleding wordt in landen geproduceerd waar de arbeidskosten laag zijn. En bepaalde voedingsmiddelen hebben een hele weg afgelegd voor ze op ons bord belanden. Tijdens het afleggen van die weg is de herkomst vaak al niet meer terug te traceren.
Neem de cashewnoot. Heb je wel eens in de supermarkt op een zakje cashewnoten gezocht naar de herkomst? Grote kans dat je de herkomst niet hebt kunnen vinden. Van veel cashewnoten is niet meer bekend waar ze eigenlijk vandaan komen.
Vanwege de complexe keten van boer/producent tot consument is de weg die de producten van begin tot eind afleggen vaak niet inzichtelijk. Het gevolg hiervan is dat vaak niet duidelijk is of deze producten wel met respect voor mensen en de natuur zijn geproduceerd. Want er is in veel van deze productieketens nog steeds sprake van vreselijke werkomstandigheden voor miljoenen mensen en vervuiling van de natuur. Terwijl de boeren in Afrika recht hebben op een eerlijk loon en kinderen recht hebben op onderwijs in plaats van dat zij moeten werken.
Gelukkig zijn er ook bedrijven die zich bewust zijn van dit probleem en werken aan het inzichtelijk maken van hun keten. Nuts2, het cashewnoten bedrijf waar Woord en Daad mee samenwerkt, werkt hard aan transparantie in de cashewketen. ‘Work in progress to develop a fair chain for nuts too’ is de veelzeggende slogan van dit bedrijf. Hun missie is om boeren in Afrika toegang te bieden tot de wereldmarkt, tegen een eerlijke prijs! En ze streven ernaar om het inkomen van de boeren te verhogen en de lokale economie te ondersteunen.
Toch gebeurt dit nog op een te kleine schaal. Het is hard nodig dat internationale bedrijven weten wat er in hun keten gebeurt en dat zij zaken die mis gaan proberen te veranderen. Met elkaar in gesprek gaan en bewustwording over dit onderwerp kan helpen dit probleem aan te pakken. Daarnaast zijn we van mening dat wetgeving cruciaal is om transparantie in de productieketen te creëren en op deze manier de strijd wordt aangegaan tegen uitbuiting en milieuschade. Wetgeving stelt multinationale ondernemingen verplicht en draagt eraan bij dat misstanden in internationale productieketens, zoals kinderarbeid, uitbuiting en ontbossing, aangepakt worden. De wet alleen is niet de oplossing, maar wel onderdeel van een breder pakket waarbij bedrijven geholpen worden om dit probleem aan te pakken. Woord en Daad dringt er bij het bedrijfsleven en de overheid op aan om werk te maken van maatschappelijk verantwoord ondernemen, met als doel om productieketens te verduurzamen Op a.s. 27 oktober zal het IMVO-debat (debat over Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) gehouden worden in de Tweede Kamer. Dit debat zullen wij uiteraard volgen.
Transparantie in de productieketens, dit klinkt misschien ‘ver van je bed’. Maar wil je toch iets doen? Er is een breed gedragen petitie gestart. Veel organisaties hebben de handen ineen geslagen omdat zij vinden dat alle producten gemaakt zouden moeten worden zonder vormen van moderne slavernij, dwangarbeid of milieuvervuiling. Bij Woord en Daad vinden we dit ook belangrijk en daarom steunen wij de petitie.
Teken deze petitie als je alleen nog iets wilt kopen of afnemen waarvoor geen mensen zijn uitgebuit, leefbaar loon is betaald en geen kinderarbeid is gebruikt. Je vindt de petitie op www.woordendaad.nl/petitie.
Totdat Hij komt… – Column Rina Molenaar
Dit is een artikel uit het Reformatorisch Dagblad (14 september 2021).
In de zomervakantie gebeurde het nodige.
De moord op Peter R de Vries, overstromingen in Limburg, België en Duitsland, de machtsovername van de Taliban in Afghanistan en de evacuaties die op gang kwamen en als sluitstuk ook nog een grote aardbeving in Haiti. Om nog maar te zwijgen van de stille rampen die niet in de media verschenen maar waar het leed niet te beschrijven is.
Eerlijk is eerlijk: het wereldnieuws helemaal aan me voorbij laten gaan tijdens de vakantie lukt me niet. Zeker niet na de aardbeving van Haïti en toen lokale partners direct contact met me zochten. Toch had de vakantie me goed gedaan en toen ik na de vakantie terugkwam op mijn werk was ik er weer klaar voor. Toen ik mijn mails wegwerkte en de grote gebeurtenissen op die manier passeerden kwam het ook even op me af. Wat gebeurt er veel in de wereld en wat hebben we met elkaar een grote, hoge opdracht gekregen.
Vlak na de overstromingen in Limburg, België en Duitsland verscheen het nieuwe rapport van de VN, het IPCC rapport. Het meldt schokkende zaken: de temperatuur van de aarde stijgt sneller dan verwacht. De invloed van de mens is niet meer ‘zeer waarschijnlijk’ maar ‘onbetwistbaar’. Gods schepping kreunt en de gevolgen zien we steeds dichterbij komen.
Afghanistan, wat blijft er over van de steun die ontwikkelingsorganisaties aan het land gaven? Vrouwen gaan de straat op en protesteren tegen de Taliban regering. Ze zien hun rechten en vrijheden ingeperkt worden en willen niet terug af. De protesten worden wreed afgestraft en beelden op nieuwssites waarschuwen vooraf: ‘Deze beelden kunnen als schokkend worden ervaren.’
De ramp in Haïti, die al snel werd overstemd door de berichtgeving over Afghanistan, is groot. De aardbeving laat een enorme ravage achter. Door onvoldoende beschikbare gezondheidszorg moeten er gedwongen amputaties plaatsvinden omdat wonden niet goed verzorgd kunnen worden. De geplande hulpkonvooien komen niet op de plaats van bestemming omdat men door dorpen komt waar mensen letterlijk gek worden van de honger en de grote vrachtwagens aanklampen. Het is stil in de media, maar niet in Haïti.
Of neem de stille ramp die zich voltrekt in de Sahel. Het conflict dat in Mali in 2012 begon heeft zich uitgebreid naar Niger en Burkina Faso. Gewapende groepen strijden om controle bij de grensgebieden en rekruteren kinderen voor het leger. Duizenden kinderen worden gedood. Naar schatting zijn er 13,2 miljoen mensen die humanitaire hulp nodig hebben. Er zijn ongeveer 1,9 miljoen mensen intern ontheemd. De getallen doen je duizelen.
Terwijl ik deze berichten lees flitsen er vragen voorbij van mensen die me de afgelopen jaren kritisch aan de tand voelden over het nut van ontwikkelingswerk.
Heeft het allemaal nog zin? Wat is de impact van de hulp die geboden wordt? Gaat ontwikkelingsbudget niet ten koste van het oplossen van de stikstofcrisis en de woningnood in eigen land? Al peinzend werk ik mijn mails weg en meld ik me weer als aanwezig en vraag ik collega’s naar hun vakantie.
Een collega reageert op m’n vraag hoe zijn vakantie was: ‘Ja, ik heb het ook naar mijn zin gehad. Er is internationaal ook wel weer veel aan de hand de afgelopen weken, wat zorgen baart. Maar de hand aan de ploeg totdat Hij komt!’
Ik lees en herlees deze zinnen. Ze brengen me weer op mijn plek. Ons werk, ons leven, ons zijn hier op aarde gaat niet alle kanten op. Het gaat één kant op: Hij komt! En met dat perspectief mogen we leven en werken. Ja, de rauwe, harde feiten wijzen ons keihard op de realiteit van het gebroken bestaan. Wereldwijd en in de kleine wereld van je stad, dorp of familie. Maar het perspectief van Zijn komst tilt ons steeds weer boven al die zorgen uit en dat is heerlijk.
Dat betekent niet: wachten en afwachten maar dat we ons inzetten voor de hoge opdracht van onze Schepper. De schepping bebouwen en bewaren, verantwoordelijkheid nemen voor ons leefgedrag en zorg dragen voor de wereld in nood.
En dus: de hand aan de ploeg. Totdat Hij komt!
De auteur is directeur-bestuurder bij Woord en Daad.
Beeld EPA Orlando Barria
Column – Stapeleffect
Sounthirarasa (32) woont, samen met zijn vrouw en zoon, in een dorp aan de kust in het noorden van Sri Lanka. Hij is al 15 jaar visser, het is echt zijn passie maar ook de wijze waarop hij zijn gezin in het levensonderhoud voorziet. Dat laatste is niet altijd even eenvoudig. Sounthirarasa viste vroeger met zijn vader en samen hadden ze goede materialen om hun werk te doen en een mooi inkomen. De burgeroorlog (1983-2009) zorgde voor een ingrijpende verandering. Hij moest regelmatig verhuizen en verloor veel van de middelen die hij nodig had om te kunnen vissen. Om
Water kost tijd
Ik heb niets met lange rijen. Niets met lange rijen mensen voor een attractie, voor een kassa en nog minder met lange files op de snelweg. Maar ik heb wel iets met lange rijen mensen voor de waterpomp in landen als Ethiopië.
ANPSteun ontwikkelingslanden in weerbaarheid tegen klimaatverandering
Dit artikel verscheen op 13 augustus 2021 als opiniebijdrage in het Reformatorisch Dagblad.
Steeds vaker zijn kwetsbare mensen in ontwikkelingslanden de dupe van klimaatrampen. Het is zaak dat we inzetten op klimaatadaptatie (aanpassing aan klimaatverandering) en allemaal nadenken over hoe we zorg kunnen dragen voor de schepping.
Zuid-Limburg was recent een rampgebied. Extreme regenval zorgde voor overstromingen en daarmee voor schade en slachtoffers. Van dichtbij kwamen de verhalen en beelden naar ons toe.
Al veel langer horen we de verhalen van de gevolgen van extreem weer van onze partners in ontwikkelingslanden. Zij kunnen ons haarfijn vertellen welke schade extreem weer aanricht. Droogte of juist hevige regenval in korte tijd, met overstromingen als gevolg, zorgt voor mislukte oogsten. Kusterosie komt veel voor in eens zo vruchtbare kustgebieden. Klimaatverandering trekt haar sporen in ontwikkelingslanden. Kwetsbare mensen in zulke landen zijn steeds vaker de dupe van de gevolgen van klimaatverandering, die zij niet veroorzaakt hebben. En juist ook christenen in bijvoorbeeld Afrika denken na over de hoge opdracht om zorgvuldig met de schepping om te gaan en nemen zo hun verantwoordelijkheid die we als christenen allemaal hebben. Klimaatverandering is niet meer te stoppen, maar wel het tempo ervan. Dat bevestigt ook het nieuwste klimaatrapport.
Klimaatplannen
Begin deze week werd de nieuwste editie van het IPCC-klimaatrapport gepresenteerd. Dit rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change verschaft de laatste stand van zaken op het gebied van klimaatverandering. Het laat zien hoe urgent klimaatverandering is en dat haast geboden is met het verder terugdringen van broeikasgassen. Het klimaatpanel voorziet een sterke klimaatverandering en vaker extreem weer als we niets doen. En dat betekent nog meer droogte of juist nog meer extreme neerslag in kwetsbare landen.
Dit IPCC-rapport wordt gebruikt als basis voor klimaatafspraken om de opwarming van de aarde terug te dringen. Zo is een eerdere versie van dit IPCC-rapport gebruikt als uitgangspunt voor nieuwe klimaatafspraken in het Klimaatakkoord van Parijs in 2015. Dit Parijsakkoord is in het leven geroepen om broeikasgassen terug te dringen en daarmee de opwarming van de aarde de beperken. Het doel van dit akkoord is het tegengaan van klimaatverandering in ontwikkelingslanden en het vergroten van de weerbaarheid tegen de gevolgen ervan.
Als aanvulling op het Parijsakkoord presenteerde Frans Timmermans in juli van dit jaar een nieuw klimaatplan. Daarin komt het erop neer dat de vervuiler gaat betalen. En dat gaan we allemaal merken. Niet alleen de grote bedrijven, maar ook de gewone burger. De klimaatplannen bieden niet alleen een Europees kader om te verduurzamen, maar landen moeten ook zelf beleid voeren om de doelen die in het klimaatplan gesteld worden te halen.
Weerbaar
Bij het lezen van deze grote plannen hebben wij steeds onze naaste in ontwikkelingslanden op het oog en denken we met elkaar na over de opdracht om de schepping te bouwen en te bewaren. Kwetsbare mensen wereldwijd hebben klimaatrampen niet veroorzaakt, maar hebben er wel mee te maken. Zij merken de gevolgen van klimaatverandering bijna dagelijks. Wij kennen de verhalen uit de eerste hand. Van watertekorten in Shalla (Ethiopië), van door droogte mislukte rijstoogsten in Sierra Leone en van overstromingen en aardverschuivingen op de Filipijnen. De effecten van klimaatverandering zijn overal zichtbaar.
Als reactie op het IPCC-rapport zegt Mohamed Nasheed, voormalig president van de eilandengroep Malediven en vertegenwoordiger van 48 armere landen, dat kwetsbare landen de dupe zijn van rijke landen. Hij stelt dat mensen in kwetsbare landen sterven vanwege de verbranding van fossiele brandstoffen voor consumptie en economische groei in rijke landen. Hij zegt terecht dat het zeer onrechtvaardig is dat vooral ontwikkelingslanden worden bedreigd door klimaatverandering.
Daarom moeten bij het maken van plannen en beleid altijd de effecten op ontwikkelingslanden meegenomen worden. In aanvulling op de klimaatplannen die er al zijn om de uitstoot van broeikasgassen te reduceren, en zo de opwarming van de aarde tegen te gaan, zou beleid ook gericht moeten zijn op klimaatadaptatie, zodat ook de meest kwetsbaren weerbaar worden tegen klimaatveranderingen.
Vanuit onze Bijbelse opdracht om als rentmeester op aarde te zijn, wil Woord en Daad werken aan de weerbaarheid van de mensen in ontwikkelingslanden. Dit kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door aangepaste landbouwmethoden in Sierra Leone, training en stormwaarschuwingssystemen in de Filipijnen en het tegengaan van kusterosie en ontbossing in West-Afrika. Evenzo hopen we dat bedrijven en de overheid de verantwoordelijkheid nemen om, naast vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, van klimaatadaptatie in ontwikkelingslanden prioriteit te maken. Zodat kwetsbare mensen wereldwijd niet langer de dupe zijn van klimaatverandering, maar er juist weerbaar tegen zijn.
Beeld: copyright ANP
We zuchten niet alleen
Je zucht even omdat je geen zin hebt in dat ene klusje dat echt moet gebeuren. Je zucht na een grote inspanning. Je zucht omdat je voor de zoveelste keer iets moet uitleggen … Ongemerkt zuchten we heel wat af.
Column – Wateroverlast
De beelden en nieuwsberichten vanuit Zuid-Limburg, Duitsland en België afgelopen weken waren heftig. De verwoestende kracht van het water liet diepe sporen na. Volgelopen huizen, verwoeste straten, ondergelopen campings, modderstromen, en veel (dodelijke) slachtoffers. De wateroverlast was extreem.
Net iets daarvoor had Frans Timmermans nieuwe klimaatplannen gepresenteerd voor de Europese Commissie. Een plan vol met afspraken wat er voor moet zorgen dat de Parijsakkoord-doelen wellicht toch gehaald gaan worden.
Ook in Senegal weten ze wat wateroverlast is. Correspondent Joost Bastmeijer deed recent verslag van verdwijnende zeesteden in Afrika. Als voorbeeld noemde hij Saint Louis, een Senegalese vissersstad. De stad is gelegen in het uiterste noorden van het land en grenst aan Mauritanië, waar de Rivier de Senegal uitmondt in de Atlantische Oceaan. Waar in het jaar 2001 er nog honderden meters strand was, is er nu bij eb nog maar 7 meter strand over en slaat bij vloed het water tegen de huizen aan. De zee komt steeds verder richting het land en de huizen vallen letterlijk om. Eens in de zoveel tijd is er sprake van extreem weer. Dan beuken de golven tegen de huizen aan met alle gevolgen van dien. Door het stijgende zeewater zijn al hele delen van het dorp onder water verdwenen.
Ik denk dat we het er wel over eens zijn: we hebben te maken met klimaatverandering. En dat zorgt naast droogte in bepaalde gebieden, voor wateroverlast in andere gebieden. In Saint Louis proberen ze om te gaan met het stijgende water, maar zonder gewenst resultaat tot nu toe. Het stijgende zeewater en extreme weer zorgt voor enorme problemen. Aanpassing aan het klimaat is noodzakelijk om in de toekomst met klimaatverandering om te gaan. En wat klimaatadaptatie is weten ze in Dolores als geen ander. Wellicht heeft u vanuit Woord en Daad al eerder gehoord van Dolores.
Een dorp, sterker dan de storm! Dat is Dolores, op de Filippijnen. In 2013 verwoest door een tyfoon. Tijdens deze ramp raakten familie hun huis en inkomen kwijt. Daarom is een stuk zuidelijker, met geld uit het noodhulpfonds van Woord en Daad, een nieuw Dolores gebouwd. In het nieuwe Dolores wonen ruim 200 kinderen met hun families. Ze wonen in nieuwe huizen, die veel sterker zijn dan de verwoeste, oude huizen. Veel inwoners werken als boer, of hebben hun eigen winkeltje. De kinderen gaan naar school in het dorp. Een prachtig voorbeeld van duurzame verandering en klimaatadaptatie.
De verwachting is dat we de komende jaren steeds meer gaan merken van de gevolgen van klimaatverandering. Klimaatverandering raakt ons, vroeg of laat, allemaal. Bedrijven en de overheid kunnen niet achterblijven om verantwoordelijkheid te nemen. De gevolgen van klimaatverandering zijn te groot om er te weinig mee te doen. Zodat niet alleen wij, maar ook toekomstige generaties, waar ook ter wereld, om kunnen gaan met de gevolgen van klimaatverandering. Zeker op de plekken in de wereld waar mensen het hardst getroffen worden.
Door: Jacoline de Kruijf-Paul, 6 augustus 2021
Krachtige moeders… van kostbare levens
Recent mocht ik moeder worden van een klein meisje. Een grote verandering, maar gelukkig: aan adviezen geen gebrek. Van ervaren buurvrouwen en tantes tot honderden (!) blogs over slapen, groeien en voeding. En, typisch kersverse moeder die ik ben, ik lees ze natuurlijk ook nog. Bij een blog over voedingsschema’s schoten mijn gedachten opeens 1,5 jaar terug in de tijd, toen ik op de kraamafdeling van het ziekenhuis van Senbatu Shalla (Ethiopië) stond.
Er was net een klein meisje geboren. De verpleegkundige die ik interviewde had haar zojuist op de wereld geholpen. Naast de verloskamer was een andere kamer met baby’s en hun moeders: de kamer voor ondervoede baby’s. Ik stapte samen met fotograaf Jilke de kamer binnen. Het gesprek met een jonge moeder die op een bed zat liep wat moeizaam omdat we onze tolk waren kwijtgeraakt. Maar ik vergeet haar blik niet: ze was trots. Trots op het kleine kindje in haar armen. Het jochie begon te huilen. Een heel zacht, zwak huiltje. Gelijk legde ze het kleintje aan haar borst. Zij en haar kind waren zichtbaar zwak. Maar ze vocht voor het leven van haar zoon. Want het was haar trots.
Geen voedingsschema’s, maar moederoerkracht. Moeders in Senbatu Shalla hebben dan misschien geen mama-blogs, de kracht die ze uitstralen is des te groter. Het cliché dat o zo waar is, geldt wereldwijd: voor je kind doe je alles. En gaat dat altijd goed? Nee. In Senbatu Shalla is zelfs het meest basale: schoon water, ontzettend schaars. Ondervoeding en kinderziektes zorgen voor hoge sterftecijfers. Fotograaf Jilke was een paar maanden later in een ander deel van Ethiopië, waar ze een oma en een kindje op de foto zette. Het kindje overleed een paar dagen later. Wat Jilke over die ervaring schreef zal me bijblijven: ‘Hier worden herinneringen aan deze kinderen uitgewist. Want het leven is te zwaar voor tranen.’
In zo’n omgeving voeden iedere dag moeders hun kinderen op. Een omgeving waar water schaars is, waar gebrek is aan ziekenhuisbedden en waar ‘het leven te zwaar is voor tranen’. Ga er maar aan staan. Wat ben ik dan blij dat er binnenkort in ieder geval meer schoon, stromend water zal zijn in Senbatu Shalla. Maar wat ben ik vooral blij dat die kleintjes een moeder hebben die voor hen vecht.
Ieder zichzelf respecterende mama-blog eindigt met: ‘Respect mama, je doet het ontzettend goed!’ Nu vind ik dat altijd behoorlijk nietszeggend gezien de schrijfster van de blog mij helemaal niet kent en bezig ziet (en dat is misschien maar goed ook…). Maar in dit geval vind ik dat ik iets in die trant wel mag zeggen, als ik denk aan alle moeders die ik daar heb zien vechten voor hun trots. Wat een kracht. Wat een moed. Respect, mama’s. Ik maak een hele diepe buiging.
Door: Janita Kranendonk-de Vries, 3 augustus 2021
© Woord en Daad | Privacy statement | Disclaimer