“Een drievoudig snoer wordt niet haast gebroken,” zegt het Bijbelboek Prediker. Een tekst die vaak bij trouwdiensten gebruikt wordt, maar eigenlijk niet over het huwelijk gaat. Wie de context van Prediker 4 leest, zal zien dat het hier gaat over de kracht van samenwerking. Vers 9 zegt het ook: twee zijn beter dan één, het loont om je samen in te spannen!
Dit geldt zeker ook voor het werk van Woord en Daad, of dat nu gaat om het werk dat we in onze projectlanden doen, of om de beleidsbeïnvloeding in Den Haag. Op basis van uiteenlopende idealen en motivaties streven naar gezamenlijke doelstellingen!
Systematische verandering
Als je er op let, komt dat drievoudige snoer op heel veel plekken terug. We zien we het bijvoorbeeld bij de partnerschappen in de landen waar we werken als Woord en Daad. Systematische veranderingen komen alleen van de grond waar overheid en bedrijfsleven ook aan tafel zitten. Alleen samen kun je duurzame verandering realiseren. De overheid, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties (zoals Woord en Daad, ook wel het maatschappelijk middenveld genoemd) werken daar samen in zogenaamde multi-stakeholder platforms (MSPs). Ze hebben allemaal hun eigen doelstellingen en prioriteiten, maar voor alle drie geldt dat ze alleen succesvol kunnen zijn als ze intensief samenwerken aan gedeelde belangen.
Samenwerking bedrijven en maatschappelijke instellingen
Het is vaak een flinke uitdaging om al deze belanghebbenden aan tafel te krijgen. In veel landen schuift de overheid alleen aan richting de verkiezingen, als de zittende macht iets nodig heeft van maatschappelijke organisaties. Dan zoeken ze aansluiting, maar dat is niet de duurzame betrokkenheid die je nodig hebt. In dat opzicht mogen we dankbaar zijn hoe de Nederlandse overheid de samenwerking met bedrijven en maatschappelijke instellingen heeft gestimuleerd bij het streven naar internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO). Goed voorbeeld daarvan zijn de IMVO-convenanten: samen met het bedrijfsleven en de overheid proberen ngo’s als Woord en Daad handels- en productieketens transparant te maken. Waar misstanden zijn proberen we die samen op te lossen en te voorkomen.
Niet aan tafel
Op dit moment ontwikkelt de overheid een nieuwe vorm van sectorale samenwerking in navolging van de IMVO-convenanten. Het grote verschil is dat de overheid niet per se aan tafel zit. Dit gebeurt alleen als het bedrijfsleven dat nodig vindt. Het betrekken van maatschappelijke organisaties bij projectenaanvragen voor subsidie is ook geen verplichting. De overheid lijkt zich terug te trekken als één van de vitale strengen uit het drievoudige snoer.
Maatschappelijke organisaties worden aan de andere kant soms als lastig ervaren: ze zijn te principieel en hebben geen oog voor de dagelijkse praktijk waar bedrijven mee te maken hebben. Terwijl juist zíj als onafhankelijke, niet-op-winst-gerichte partnerorganisaties vaak het beste weten wat er speelt in de landen waar grondstoffen gewonnen worden en een groot deel van de verwerking plaatsvindt. Gaan we van een drievoudig snoer in de richting van een zijden draadje?
Gezamenlijkheid
Niet alleen hebben ngo’s de overheid en het bedrijfsleven nodig, andersom geldt voor bedrijven evengoed dat zij het lokale maatschappelijk middenveld nodig hebben om handen en voeten te geven aan de komende IMVO-wetgeving (gepaste zorgvuldigheid volgens de OESO-richtlijnen). Als je echt werk wilt maken van eerlijke en transparante ketens, dan kan het niet zo zijn dat de betrokkenheid van de overheid en het maatschappelijk middenveld optioneel is. Overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties kunnen alleen in gezamenlijkheid werken aan eerlijke handel en duurzame waardeketens.
Over de auteurs
Maarten van Nieuw Amerongen en Jacob van der Duijn Schouten werken als politiek adviseur bij Woord en Daad.