Haïti, het land van de bergen. Het land waar Woord en Daad al jaren werkt, ook in tijden dat het moeilijk was hier iets te bereiken en veel organisaties zich terugtrokken. Na deze week weet ik weer waarom we in Haïti werken en hier van betekenis willen zijn.
Door: Rina Molenaar
Het land raakt me omdat je de armoede op de straat voelt en ruikt, maar tegelijkertijd geven verrassende ontmoetingen je weer moed. Ik ontmoet jongeren die in hun land geloven en zich volop inzetten om hun land op te bouwen. Dat vraagt wel optimisme en durf. Omdat de structuren in het land kapot zijn en duurzame veranderingen creativiteit vragen. Bijvoorbeeld in de aloude structuur van ‘restaveks’, de kindslaven. Jonge kinderen uit arme gezinnen worden bij rijke families ondergebracht om huishoudelijk werk te doen. De kinderen worden vaak uitgebuit, krijgen geen toegang tot onderwijs en in het slechtste geval worden ze misbruikt.
Haïti kindslaafvrij
Het is dinsdag, de dag dat we ons verdiepen in het thema ‘restaveks’, de kindslaven. We bezoeken allereerst het kantoor van de partnerorganisatie Restavek Freedom. Christelle vertelt me haar verhaal. ‘Ik woonde bij mijn oma. Ging af en toe naar school, maar ik moest vooral hard werken. Mijn toekomst? Daar dacht ik niet over na. Ik zou bij mijn oma blijven tot… ja, tot wanneer? Totdat ik in aanraking kwam met een maatschappelijk werker van Restavek Freedom. Ze sprak met mij, vertelde me over de kansen die ik had. Mijn oma zag die kansen niet en uiteindelijk ben ik naar een tehuis gegaan. Ik hoorde van andere kinderen dezelfde of nog heftigere verhalen. Samen leerden we dromen, samen zetten we stappen. Nu studeer ik aan de universiteit en ik heb maar één droom: Haïti kindslaafvrij maken!’
Ook een restavek
Na Christelle komt een collega van Restevak Freedom aan het woord. Hij organiseert conferenties voor predikanten, omdat zij grote invloed hebben op de gemeenschappen.
‘Ik herinner me die dominee die de hele conferentie hard mee deed met alle discussies, maar aan het einde van de drie dagen in huilen uitbarstte. Hij realiseerde zich opeens dat zijn kleine nichtje in huis ook een restavek was. Ze deed de huishouding, ging niet naar school en hij dacht goed te doen door zijn armere familieleden te helpen en haar eten en onderdak te verlenen.’ De dag na de conferentie zat deze predikant op een school bij hem in de buurt om zijn nichtje aan te melden als leerling.’
De politie
Na deze indrukwekkende verhalen brengen we een bezoek aan de BPM (Brigade de Protection des Mineurs), de politieafdeling die staat voor de bescherming van minderjarigen. De agenten vertellen hun verhaal. Gemiddeld melden zo’n vijf kinderen per dag zich. Kinderen die zich melden, hebben vaak al veel meegemaakt. Want het duurt wel even voordat je je bij de politie meldt. BPM vangt de kinderen de eerste 48 uur op. Daarna worden ze overgeplaatst naar organisaties zoals Restavek Freedom.
De politie laat de opvangplaatsen zien waar de kinderen tijdelijk verblijven. Een ruimte die meer weg heeft van een gevangeniscel dan van een opvang voor kinderen. Kinderen die soms de meest gruwelijke ervaringen achter de rug hebben. De ruimtes zijn gesitueerd achter het bureau, uit het zicht van de mensen. En juist daarom zijn de traliehekken voor de ruimtes op slot. Je weet niet wie er loopt en de kinderen wat aan kan doen.
Levenloze ogen
Een jong meisje van een jaar of veertien staat in de opening van haar cel. Het hek is voor ons bezoek even opengemaakt. Met levenloze ogen staart ze ons aan. Wat zal ze zien? Een grote groep mensen die even voorbij komt. Wat zal er door haar heengaan? Wat heeft ze meegemaakt waarom ze deze stap naar de politie heeft gezet? Mijn hart gaat naar haar uit. Dit meisje gun je rust en iemand aan wie ze haar verhaal kan toevertrouwen. Je gunt haar niet de kale ruimte, de koude vloer en een hard bed met dunne deken. Ik leg even mijn hand op haar bruine arm. Haar gezicht verraadt niets, ze blijft emotieloos staan. We moeten weer verder en laten haar achter…
Eén voor één
In de auto, op weg naar de volgende organisatie, bedenk ik me hoe blij ik ben dat honderden mensen op 22 september 2018 voor dit meisje de Mont Ventoux bedwongen. En niet alleen voor dit meisje, maar ook voor vele anderen. We kunnen deze kinderen, veelal meisjes, alleen terugbrengen in een positieve omgeving als we samenwerken en de structuren van het land doorbreken. Door voorlichting onder predikanten en gemeenschappen, door lobby naar de overheid, door kinderen één op één te bereiken.
Hier moet een einde aan komen. En gelukkig kán hier een einde aan komen. Als dit meisje later ooit een kind krijgt zal ze er alles doen om te voorkomen dat haar kinderen als restaveks door het leven gaan.
